TỔNG CỤC THỐNG KÊ

Tình trạng xử lý nước thải, bảo vệ môi trường tại Việt Nam và bài học từ Đan Mạch

Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa ngày càng phát triển, Việt Nam cam kết thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc (SDG), trong đó bảo vệ tài nguyên nước và môi trường là ưu tiên hàng đầu, đặc biệt là xử lý nước thải, đã và đang trở thành thách thức lớn. Theo số liệu thống kê, tỷ lệ khu công nghiệp (KCN) và khu chế xuất (KCX) đã đi vào hoạt động có nhà máy xử lý nước thải đạt tiêu chuẩn môi trường đạt 92% năm 2023, tăng 29% so với năm 2015 (năm 2015, tỷ lệ này chỉ đạt 63%). Từ năm 2020, tỷ lệ này tiếp tục xu hướng tăng trưởng từ 89% lên 91% (2021) và tiếp tục đạt 92% vào năm 2023 do trong giai đoạn này chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều văn bản pháp luật và quy định môi trường, yêu cầu các khu công nghiệp phải có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt tiêu chuẩn trước khi đi vào hoạt động.

Hình 1. Hệ thống nhà máy xử lý nước thải tập trung đạt tiêu chuẩn môi trường

Tuy nhiên, hiệu suất xử lý và sự tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường còn nhiều bất cập. Nhiều nhà máy chỉ xử lý sơ bộ nước thải trước khi xả thẳng ra môi trường, gây ô nhiễm nghiêm trọng các dòng sông như sông Tô Lịch, sông Nhuệ, sông Đáy. Bên cạnh đó còn nhiều tỉnh thành có tỷ lệ khu công nghiệp (KCN) và khu chế xuất (KCX) đã đi vào hoạt động có nhà máy xử lý nước thải đủ tiêu chuẩn quốc gia còn thấp, nhiều khu công nghiệp vẫn chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt tiêu chuẩn môi trường.

Biểu đồ 1. Số khu công nghiệp, khu chế xuất của một số tỉnh thành đã đi vào hoạt động có ít nhà máy xử lý nước thải tập trung đạt tiêu chuẩn nhất

Các tỉnh này chủ yếu là các khu vực đang phát triển công nghiệp, nhưng hạ tầng xử lý nước thải tập trung chưa được đầu tư tương xứng với tốc độ gia tăng số lượng khu công nghiệp. Một số tỉnh như Lào Cai và Thái Nguyên tập trung khai thác khoáng sản, trong khi Thừa Thiên Huế và Quảng Bình lại dựa vào phát triển nông nghiệp và du lịch, nên việc đầu tư vào hệ thống xử lý nước thải chưa được ưu tiên. Đồng thời, do hạn chế về ngân sách địa phương và năng lực kỹ thuật, nhiều khu công nghiệp chưa thể xây dựng hệ thống xử lý nước thải đạt tiêu chuẩn quốc gia gây ô nhiễm các dòng sông, kênh rạch tại những địa phương này, ảnh hưởng đến hệ sinh thái và đời sống người dân. Cũng theo kết luận của Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường, nhiều tỉnh, thành phố chưa chú trọng công tác phòng ngừa ô nhiễm môi trường do đó vẫn nhiều doanh nghiệp xả thải không đúng quy trình gây ô nhiễm môi trường. Cụ thể, 33% chưa lập hoặc chậm phê duyệt quy hoạch bảo vệ môi trường, 17% chưa lập quy hoạch mạng lưới quan trắc môi trường, và 33% chưa điều tra tổng lượng chất thải nguy hại. Đáng chú ý, 37% tổ chức, cá nhân được thanh tra vi phạm, chủ yếu không thực hiện đúng cam kết bảo vệ môi trường (68%), quản lý chất thải rắn, chất thải nguy hại không đúng quy định (12%), hoặc xả nước thải vượt tiêu chuẩn (5%).

Dù hoạt động cung cấp nước và xử lý rác thải tuy đã được chú trọng hơn trong những năm gần đây, nhưng không theo kịp tốc độ đô thị hóa và gia tăng dân số. Các thành phố lớn như Hà Nội, Hồ Chí Minh tập trung những khu đô thị lớn liên tục đối mặt với tình trạng ô nhiễm không khí và nguồn nước, đặt ra hồi chuông cảnh báo cho chính phủ và cộng đồng. Điều này cũng phản ảnh qua tỷ lệ số đô thị có công trình xử lý nước thải đạt tiêu chuẩn năm 2015 chỉ đạt 5,3% phản ánh tình trạng yếu kém trong hạ tầng xử lý nước thải tại các đô thị. Con số này cho thấy phần lớn nước thải tại các khu vực đô thị vẫn chưa được xử lý hiệu quả, dẫn đến nguy cơ ô nhiễm nghiêm trọng đối với các nguồn nước và môi trường sống. Thực tế đã cho thấy những dòng sông “chết” như sông Tô Lịch, sông Kim Ngưu đã bị ô nhiễm rất nghiêm trọng. Mặc dù tỷ lệ này đã được cải thiện nhiều hơn (năm 2017 đạt 7,4% tăng 2,1%). Tuy nhiên mức độ cải thiện vẫn còn rất thấp so với nhu cầu xử lý nước thải thực tế ở các đô thị lớn, nơi lượng nước thải sinh hoạt và công nghiệp gia tăng nhanh chóng do tốc độ đô thị hóa.

Bài học từ Đan Mạch – bài học về phát triển bền vững

Đan Mạch là một trong những quốc gia dẫn đầu thế giới về xử lý nước thải và bảo vệ môi trường. Năm 2022, 95,7% tổng lượng nước thải ở Đan Mạch được xử lý bằng phương pháp xử lý sinh học hoàn toàn. Đây là một tỷ lệ cao, cho thấy sự cam kết mạnh mẽ của Đan Mạch trong việc đảm bảo chất lượng nước sau khi xử lý. Hằng năm, khoảng 600-800 triệu mét khối nước thải được xử lý tại hơn 700 nhà máy xử lý nước thải trên toàn quốc. Điều này chứng tỏ khả năng xử lý nước thải quy mô lớn của Đan Mạch, đáp ứng nhu cầu xử lý cho dân số và các khu công nghiệp đông đúc. Trong đó, 90% lượng nitơ và phốt pho trong nước thải được loại bỏ trước khi nước thải được xả ra môi trường. Bên cạnh đó, 50% tổng lượng nước thải ở Đan Mạch được xử lý tại chỉ 31 nhà máy xử lý nước thải tập trung. Việc tập trung hóa này giúp tối ưu hóa hiệu quả xử lý, giảm chi phí vận hành và bảo trì, đồng thời giúp các nhà máy dễ dàng áp dụng công nghệ tiên tiến như tái sử dụng năng lượng và tái chế phốt pho. Các nhà máy xử lý nước thải ở Đan Mạch không chỉ giúp xử lý nước mà còn tạo ra năng lượng sinh học từ quá trình phân hủy chất hữu cơ trong nước thải. Một số nhà máy có thể sản xuất năng lượng điện và nhiệt từ biogas, góp phần vào tự cung cấp năng lượng cho các cơ sở này, giảm thiểu tác động đến môi trường và tiết kiệm chi phí. Một điều rất tiên tiến ở chính sách của chính phủ Đan mạch đó là áp dụng nguyên tắc “người gây ô nhiễm phải trả tiền” thông qua việc thu thuế xả thải cho các nhà máy xử lý nước thải, yêu cầu các cơ sở này phải trả thuế cho mỗi kilogram chất thải xả ra, bao gồm chất hữu cơ (BOD), phốt pho và nitơ. Chính sách này không chỉ khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xử lý hiện đại mà còn giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Vương quốc này cũng là quốc gia áp dụng các công nghệ tiên tiến trong xử lý nước thải, bao gồm công nghệ màng lọc, xử lý sinh học tiên tiến, và tái sử dụng nước thải. Những công nghệ này giúp cải thiện chất lượng nước thải sau xử lý và giảm thiểu tác động tiêu cực đến hệ sinh thái nước.

Ngoài ra, ý thức của người dân Đan Mạch về bảo vệ môi trường rất cao nhờ các chiến dịch giáo dục và sự nghiêm minh trong việc thực thi pháp luật. Mô hình này là một bài học quý báu cho Việt Nam trong việc thúc đẩy đầu tư vào hạ tầng xử lý nước thải và xây dựng ý thức cộng đồng.

Kiến Nghị – Giải Pháp

Từ kinh nghiệm của Đan Mạch trong việc quản lý và xử lý nước thải, Việt Nam có thể rút ra nhiều bài học và áp dụng các giải pháp hiệu quả để cải thiện chất lượng nước thải, phát triển và bảo vệ môi trường bền vững:

  1. Áp dụng chính sách “người gây ô nhiễm phải trả tiền”

Việt Nam có thể triển khai các chính sách thuế xả thải tương tự như Đan Mạch, yêu cầu các doanh nghiệp và khu công nghiệp phải trả phí xả thải dựa trên lượng ô nhiễm (BOD, phốt pho, nitơ). Điều này không chỉ tạo động lực cho các doanh nghiệp nâng cao hiệu quả xử lý nước thải mà còn giúp giảm áp lực lên ngân sách nhà nước.

  1. Tăng cường đầu tư vào công nghệ xử lý nước thải hiện đại

Việt Nam có thể học hỏi từ Đan Mạch trong việc ứng dụng các công nghệ tiên tiến như công nghệ màng lọc, xử lý sinh học, và tái sử dụng nước thải. Cùng với đó, cần đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển các công nghệ phù hợp với điều kiện cụ thể của từng khu vực (ví dụ như công nghệ xử lý nước thải compact cho các khu dân cư nhỏ).

  1. Tập trung hóa và tối ưu hóa hệ thống xử lý nước thải

Cải thiện và phát triển các nhà máy xử lý nước thải tập trung, đặc biệt là ở các khu vực đô thị và khu công nghiệp có mật độ dân cư cao như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh. Việc tập trung hóa sẽ giúp giảm chi phí vận hành, tăng hiệu quả xử lý và dễ dàng quản lý chất lượng nước thải.

  1. Xây dựng khung pháp lý và chính sách mạnh mẽ cho xử lý nước thải

Cần xây dựng một khung pháp lý và các chính sách rõ ràng, nghiêm ngặt hơn về xử lý nước thải. Các quy định về chất lượng nước thải, giám sát và xử lý vi phạm cần phải được thực thi một cách hiệu quả. Cũng cần có các chính sách khuyến khích đầu tư vào công nghệ mới và phát triển hệ thống xử lý nước thải tại các khu công nghiệp.

  1. Khuyến khích nghiên cứu và áp dụng các giải pháp tái sử dụng nước thải

Việt Nam có thể học hỏi từ Đan Mạch trong việc phát triển các giải pháp tái sử dụng nước thải sau khi xử lý cho các mục đích như tưới tiêu, cấp nước công nghiệp hoặc tái sử dụng cho các quy trình sản xuất.

  1. Tăng cường giáo dục và nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ môi trường

Đẩy mạnh các chiến dịch truyền thông và giáo dục cộng đồng về tầm quan trọng của xử lý nước thải và bảo vệ môi trường nước. Đồng thời, các doanh nghiệp và khu công nghiệp cần được hỗ trợ và khuyến khích trong việc thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường hiệu quả.


Tình trạng xử lý nước thải, bảo vệ môi trường tại Việt Nam và bài học từ Đan Mạch

Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa ngày càng phát triển, Việt Nam cam kết thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc (SDG), trong đó bảo vệ tài nguyên nước và môi trường là ưu tiên hàng đầu, đặc biệt là xử lý nước thải, đã và đang trở thành thách thức lớn (14/01/2025)

Kế hoạch tổ chức đại hội đảng các cấp tiến tới Đại hội đại biểu Đảng bộ Tổng cục Thống kê lần thứ XXVII, nhiệm kỳ 2025-2030

Thực hiện Chỉ thị số 35-CT/TW ngày 14/6/2024; Kế hoạch số 182-KH/ĐUK ngày 29/7/2024 và Kế hoạch số 273-KH/ĐUBKHĐT ngày 16/9/2024, BCH Đảng bộ TCTK ban hành Kế hoạch tổ chức đại hội đảng các cấp tiến tới Đại hội đại biểu Đảng bộ Tổng cục Thống kê lần thứ XXVII, nhiệm kỳ 2025-2030. (08/11/2024)

Saigon Co.op xuất khẩu hàng sang thị trường Mỹ

Ngày 23/10, Công ty TNHH MTV phân phối Saigon Co.op (SCD) và Công ty STC Natural Vina tiến hành bàn giao hàng hoá sản xuất tại Việt Nam xuất sang thị trường Mỹ. (24/10/2024)

Thái Nguyên hướng đến chuyển đổi xanh

Để giải quyết các tác động của biến đổi khí hậu, chủ động nắm bắt cơ hội của quá trình chuyển đổi carbon thấp, UBND tỉnh Thái Nguyên đang triển khai kế hoạch hành động tăng trưởng xanh để thực hiện hiệu quả phương án bảo vệ môi trường, đa dạng sinh học, khai thác, sử dụng, bảo vệ tài nguyên, ứng phó với biến đổi khí hậu và mục tiêu tăng trưởng xanh. (23/10/2024)

De Heus góp phần vào phát triển chăn nuôi bền vững để hướng tới Net Zero

Phát triển bền vững trong ngành nông nghiệp không chỉ ở việc cải thiện các yếu tố môi trường, mà còn là việc nâng cao hiệu quả chăn nuôi để tối ưu hóa tài nguyên, cũng như xây dựng năng lực và lợi nhuận bền vững cho toàn bộ chuỗi giá trị. Hiểu được nhu cầu của mỗi phân khúc chăn nuôi, Tập đoàn De Heus luôn linh hoạt xây dựng các giải pháp để mỗi khách hàng đều có thể phát triển trang trại của mình trên toàn cầu một cách bền vững. (22/10/2024)

PV GAS tăng tốc, đẩy mạnh mô hình kinh doanh tích hợp

Tại Hội nghị kinh doanh và phát triển thị trường khí được tổ chức tuần qua tại Bà Rịa – Vũng Tàu, Tổng Giám đốc PV GAS Phạm Văn Phong khẳng định nhanh chóng tăng tốc, đẩy mạnh mô hình kinh doanh tích hợp phù hợp với Quy chế quản lý hoạt động kinh doanh các sản phẩm khí mới ban hành, với mục tiêu cao nhất là đưa PV GAS tiếp tục tăng trưởng và phát triển bền vững. (21/10/2024)

Xem thêm

Go to Top